KORONAVİRÜS SALGINI’NIN ÖZEL OKUL ÜCRETLERİNE ETKİSİ

İlk olarak Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve ardından tüm Dünya’yı etkisi altına alan ve ülkemizde de büyük etkilere sebep olan Koronavirüs salgını neticesinde bütün okulların eğitimine ara verilmiş olup ardından uzaktan eğitim sistemine geçilmiştir. Bahsi geçen bu uzaktan eğitim; EBA gibi sistemler üzerinden öğrencilere sanal ortamdan eğitim verilmesi şeklinde devam etmektedir. Uzaktan eğitim sürecine ilişkin ise veliler eğitim, yemek, servis ücretleri bakımından tereddütler yaşamaktadır. Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk ise okul ücretlerinin eğitimsel bir sorunun ötesinde hukuksal bir sorun olduğunu belirtmiştir.

Eğitim ücretlerini taksitli olarak ödeyen velilerin büyük bir kısmı uzaktan eğitimin yüz yüze eğitimle aynı faydayı sağlayamayacağını düşünmektedir ve bu sebeple taksitleri ödemeyi istememektedir. Bu gibi bir durumda veli ile okul arasında kayıt sırasında imzalanan sözleşme incelenmelidir. Zira söz konusu sözleşme taksit koşullarına ilişkin ödeme planını da içermektedir. Taraflar arasında imzalanan sözleşme hukuken taraflar arasındaki borç ilişkini göstermektedir. Veli ve okul arasında imzalanan sözleşme uyarınca en genel tabir ile velinin okula ücret ödeme borcu bulunmaktadır; okulun ise eğitim verme borcu bulunmaktadır. Taraflar arasındaki işbu sözleşmede mücbir sebep hallerine ilişkin bir düzenlemenin bulunup bulunmadığına bakılması gerekmektedir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatları gözetildiğinde salgın halinin mücbir sebep olarak kabul edilebileceği görülmektedir. Mücbir sebebe ilişkin bir düzenleme mevcut ise sözleşmede o madde hükmüne göre hareket edilmelidir. Mücbir sebebe ilişkin sözleşmede herhangi bir düzenleme mevcut değil ise taraflar arasındaki sözleşme Türk Borçlar Kanunu’na tabi olduğu için ve Türk Borçlar Kanunu’nun ana prensibi ahde vefa ilkesi ve dürüstlük kuralı ilkesi gereği velilerin ücret ödeme borcu ve okulların eğitim verme borcu halen devam etmektedir. Fakat şunu da atlamamak gerekir ki; mücbir sebep hali olan salgın sürecinde velilerin ücret ödemelerini gerçekleştirememeleri velileri temerrüde düşürmeyecektir.

Özel okullarda veliler tarafından ödenen ücretin kapsamında eğitim hizmetinin yanında yemek ve servis ücretleri de bulunmaktadır. Veliler ise salgın sebebiyle uzaktan eğitim görüldüğü ve yemek, servis hizmetlerinin bu süreçte karşılanamayacağı için taksit bedelinden indirilmesini veya önden peşin olarak ödenmiş ise iadesini talep etmektedir. Söz konusu servis ve yemek ücretlerine ilişkin ortak açıklama Türkiye’nin beş büyük özel okul dernekleri olan ÖZDEBİR, ÖZDER, TÖZOK, ÖZKURBİR ve TÖDER tarafından 13.05.2020 tarihinde yapılmıştır. İlgili açıklama metni “[1]Tüm dünyada olduğu gibi Covid-19 salgını ülkemizde de derin etkiler oluşturdu. Devletimizin uyguladığı insan öncelikli yaklaşım, aldığı güçlü tedbirler ve vatandaşlarımızın gösterdiği iş birliği ve destek sayesinde bu süreci gıpta edilecek bir şekilde atlatacağımızı görmekten mutluluk duyuyor, başta sağlık çalışanlarımız olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz. Salgına karşı alınan tedbirler kapsamında ilk aşamada resmî ve özel okullarda eğitime ara verildi. Ancak sürecin başladığı 2020 Mart ayından itibaren Millî Eğitim Bakanlığımızın da öncülüğünde tüm okullarımızda uzaktan eğitim uygulaması başlatıldı. Bu uygulama, öğretmenlerimizin ve diğer eğitim personellerinin büyük fedakarlıklarıyla her geçen gün daha da verimli hâle geldi. Öğrencilerimiz bu süreçte evde kalarak, birçok kanaldan kendilerine ulaşan öğretmenlerinden kopmadan müfredata uygun olarak eğitimlerini devam ettiriyorlar. Özellikle özel okullarımız, çeşitli uzaktan eğitim yöntem ve araçlarını da kullanarak birçok alternatif uygulamayı hayata geçirdiler. Kurucularından yöneticilerine, öğretmenlerinden diğer çalışanlarına kadar bu dönemin kayıpsız atlatılması için uzaktan eğitimle okulu adeta eve taşıdılar. EBA dahil olmak üzere, bir çok dijital platformdan öğrencilerin yararlanması sağlandı. Milyonlarca saat online ders yapıldı, videolar çekildi, sorular çözüldü, sınavlar yapıldı, rehberlik desteği verildi. Kısaca özel okullarda uzaktan eğitim çalışmaları, öğrencilere “okul daha az yorucuydu” dedirtecek kadar yoğun ve kesintisiz bir şekilde sürdürülüyor. Dolu dolu geçen bu süreç Bakanlığımızdan takdir görmüş; Sayın Bakanımızın yaptığı açıklamalarla, Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğünün ilgili yazısı ve yayımlanan yönetmelikle uzaktan eğitimin, yüz yüze eğitimin yerine sayılacağı deklare edilmiştir. Tabi ki, yine de beklentimiz okullarımızın bir an önce açılması ve eğitimin yüz yüze yapılmasıdır. Ancak o gün gelene kadar özel okullarımız mevcut şartlarda en iyi hizmeti sunmayı sürdürecektir. Özel okullarımız velilerden aldıkları eğitim öğretim ücretlerinin bu zor koşullara rağmen ve bazı ilave maliyetlere katlanarak karşılığını hakkıyla vermektedirler. Mevcut ekonomik durumdan en çok etkilenenlerden biri de özel eğitim kurumlarıdır. Ülkemiz adına hayati öneme sahip eğitim kurumlarımızın ayakta kalması ve öğretmenlerimizin desteklenmesi için velilerimizin bu dönemde ödemelerinde hassas davranmalarını bekliyoruz. Eğitim dernekleri olarak bu süreçte okulların açık olamayışından kaynaklı öğrencilerimize sunulamayan servis ve yemek hizmetleri için velilerden ücret talep edilmesinin uygun olmadığı noktasında görüş birliği halindeyiz. Şayet bu ücretler velilerimiz tarafından peşin veya herhangi şekilde ödenmiş ise muhtemel telafi eğitimi sonrası, dönem başında hesaplanarak iade veya mahsup edileceğini kamuoyuna saygıyla duyururuz. Ülkemize, eğitim camiamıza ve geleceğimiz çocuklarımıza sağlıklı günler diliyoruz.” şeklindedir. Söz konusu açıklamaya göre salgın süresince okullar tarafından karşılanamayan yemek ve servis ücretlerinin velilerden talep edilmesinin uygun bulunmadığı, söz konusu ücretler ödenmiş ise dönem başında iade ve mahsup edileceği belirtilmiştir. Bu açıklamanın ışığında şunu söyleyebiliriz ki; bir sonraki eğitim döneminde çocuklar eğitimine özel okulda devam etmez veya okuldan mezun olup öğrencilik statüsünden çıkar ise söz konusu ücretlerin velilere iadesi gerçekleşecektir. Çocukların aynı özel eğitim kurumunda eğitime devam etmesi ve işbu ücretlerim ödenmiş olması söz konusu ise telafi eğitimi sonrasında mahsup edileceği belirtilmiştir.

Sonuç olarak salgın sürecinde velilerin verilen eğitim karşılığında eğitime ilişkin ödeme yükümlülüğü devam etmektedir. Söz konusu ödemelerin taksit olarak ödenmesi kararlaştırılmışsa taraflar arasındaki sözleşme düzenlemelerinde mücbir sebebe ilişkin bir düzenleme olup olmadığına bakılmalı ve ona göre hareket edilmelidir. Yemek ve servis ücretleri bakımından yapılan ortak açıklama uyarınca işbu ödemeler peşin olarak gerçekleştirilmiş ise telafi eğitimleri sonrasında başlayacak olan yeni eğitim döneminde iade veya mahsup edilecek olup kurumların bu süreçte söz konusu ücretleri talep etmesinin uygun bulunmayacağı açıklanmıştır.

https://www.toder.org/

Stj. Av. Şayan AKAY