Siber Zorbalık ve Hukuk

Siber zorbalık ve hukuk kavramına bakmadan önce; siber zorbalık anlam olarak nedir konusuna değinilmelidir. Siber zorbalık;“bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak bir birey ya da gruba, özel ya da tüzel bir kişiliğe karşı yapılan teknik ya da ilişkisel tarzda zarar verme davranışlarının tümüdür.” Kavramın diğer bir tanımı ise, bir çocuğun veya ergenin başka bir çocuk veya ergen tarafından internet, interaktif, dijital ve mobil teknolojiler kullanılarak tehdit edilmesi, aşağılanması, utandırılması, taciz edilmesi veya işkence edilmesi olarak değerlendirilmektedir. Ancak kavramsallaştırma sürecine yalnızca çocuk ve ergenleri dahil etmek yeterli değildir zira günümüzde yetişkin statüsünde bireyler de çoğu zaman siber zorbalık bakımında fail-mağdur ekseninde yer almaktadır.[2]

Literatürde bir görüş “zorbalık” sözcüğünün sadece bir çocuğun veya ergenin bir başka çocuk veya ergene yapmış olduğu davranış olduğunu  kabul etmekle beraber sürece yetişkin bir bireyin fail olarak dahil olması durumunda kavramın “siber taciz” veya “siber istismar” olarak adlandırılmasını savunmaktadır.

Siber Zorbalık Hangi Türde Faaliyetlerle Karşımıza Çıkmaktadır?

Çevrimiçi Kavga Etme (Flaming): Sanal ortamda kaba ve öfkeli bir dille yapılan

tartışmalar.

Siber Zarar Verme (cyber harassment) veya Siber Taciz (cyber stalking):Saldırganca,

kaba ve hakaret içerikli mesajlar gönderme, bireyi arayıp hiç konuşmama, tehdit içerikli ve hayli korkutucu mesajlar yayınlamak için mesaj kutuları ve sohbet odaları gibi herkesin girebileceği alanları kullanma, bireyin güvenliğinden endişe etmesine yol açan diğer çevrimiçi faaliyetlere katılma ve virüs göndererek veya casus yazılımlar

kullanarak mağduru izleme.

İftira (Denigration): Birisini sanal ortamda karalama, bireyin arkadaşları arasındaki saygınlığına zarar vermek için sanal ortamda hakaret içeren söylentiler çıkarma.

Baska Bir Kimliğe Bürünme (Impersonation): Bir bireyin şifresini kırarak hesabına girme ve diğer bireylere onun adına onu sıkıntıya sokacak, arkadaşları arasındaki saygınlığını kaybetmesine yol açacak ve kendini kötü hissetmesine yol açacak mesajlar gönderme.

Baskasının Bilgilerini İnternet Ortamında İzinsiz Kullanma (Outing/Tricking):Bireye

ait sırların veya bireyin utanmasına yol açacak bilgilerin sanal ortamda paylaşılması, kişisel resimlerin ve videoların yerel kablosuz bağlantılar (bluetooth) veya mesajlar aracılığıyla bir telefondan diğerine gönderilmesi, web sitelerine yüklenmesi veya herkesin girebileceği video yükleme sitelerinde paylaşılması.

Happy Slapping: Fiziksel saldırıların cep telefonuna ya da diğer elektronik araçlara kaydedilmesi ve diğer insanlara gönderilmesi.

Sanal dıslama (Exclusion): Bireyin sanal ortamda kasıtlı olarak dışlanması (örneğin

arkadaşlık listesinden çıkarılması veya birlikte oynanan çevrimiçi oyunlara alınmaması)

Manipülasyon (Manipulation): Siber zorbanın mağdura, kişisel sırlarını açıklaması ve kendisiyle yüz yüze görüşmesi için baskı yapması veya mağduru söz ve davranışlarıyla kışkırtması.

Sexting (Cep telefonu mesajı aracılığıyla cinsel içerik paylaşımı): Başkalarına çıplak fotoğraflar gönderme, başkalarından çıplak fotoğraflar alma ve kendisine gönderilen çıplak fotoğrafları diğer bireylere cep telefonunu aracılığıyla iletme.

Siber Zorbalık Suç mudur?

Siber zorbalık kavramının suç tanımının çok net açıklanamaması siber ortam ve içeriklerin oldukça fazla, yoğun hızlı bir akış gösterilmesi öngörülmekle birlikte;Türk Ceza Kanunu’nda (“TCK”) siber zorbalık davranışı için uygulanacak birden çok hüküm bulunmakta ve meydana gelen olayın şekline göre bu hükümlerden kanunilik ilkesi gereği uygun olan işletilmektedir.  Sanal şiddet uygulayarak bir kimsenin yaşamına son verilmesi halinde kasten öldürme (TCK md 81), İntihara yönlendirme (TCK md 84), Eziyet (TCK md 96), Tehdit (TCK md 106), Ayrımcılık (TCK md 122), Kişilerin huzur ve sükununu bozma (TCK md 123),  Hakaret veya sövme (TCK md 125), Özel yaşamını izleyerek, iletişimine müdahale ederek içeriğini alay konusu etmek, haberleşmenin gizliliğini ihlal (TCK md 132), Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (TCK md 133), Özel hayatın gizliliğinin ihlali (TCK md 134), Kişisel verilerin kaydedilmesi (TCK md 135), Özel yaşamın gizliliğini ihlal, Kişisel verilerin kaydedilmesi kişisel verileri yok etmemek (TCK md 138) gibi suçlar bunlara örnek gösterilebilir. Son olarak belirtmek gerekir ki siber zorbalığın türüne ve ceza kanunlarındaki karşılığına göre, yukarıdaki sayılan örneklerle sınırlı olmamakla birlikte farklı cezalar öngörülebilmektedir.

Kişi işlediği fiile ilişkin olarak ceza kanunlarında öngörülen cezayı alacaktır. Sanal zorbalığın bilişim suçlarına ilişkin unsurları oluşturması halinde bu kısma ilişkin cezalar da gündeme gelecektir. Bu suçlar Türk Ceza Kanununun bilişim suçlarına ayrılmış 10. Bölümünde ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Buna göre suçlar ve yaptırımları şu şekildedir.

Bilişim sistemine girme Madde 243-

(1) Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına, hukuka aykırı olarak giren veya orada kalmaya devam eden kimseye bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir. (1)

(2) Yukarıdaki fıkrada tanımlanan fiillerin bedeli karşılığı yararlanılabilen sistemler hakkında işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir.

(3) Bu fiil nedeniyle sistemin içerdiği veriler yok olur veya değişirse, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(4) (Ek: 24/3/2016-6698/30 md.) Bir bilişim sisteminin kendi içinde veya bilişim sistemleri arasında gerçekleşen veri nakillerini, sisteme girmeksizin teknik araçlarla hukuka aykırı olarak izleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme Madde 244-

(1) Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Bir bilişim sistemindeki verileri bozan, yok eden, değiştiren veya erişilmez kılan, sisteme veri yerleştiren, var olan verileri başka bir yere gönderen kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Bu fiillerin bir banka veya kredi kurumuna ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait bilişim sistemi üzerinde işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(4) Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan fiillerin işlenmesi suretiyle kişinin kendisinin veya başkasının yararına haksız bir çıkar sağlamasının başka bir suç oluşturmaması halinde, iki yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması Madde 245 – (Değişik: 29/6/2005 – 5377/27 md.)

(1) Başkasına ait bir banka veya kredi kartını, her ne suretle olursa olsun ele geçiren veya elinde bulunduran kimse, kart sahibinin veya kartın kendisine verilmesi gereken kişinin rızası olmaksızın bunu kullanarak veya kullandırtarak kendisine veya başkasına yarar sağlarsa, üç yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) Başkalarına ait banka hesaplarıyla ilişkilendirilerek sahte banka veya kredi kartı üreten, satan, devreden, satın alan veya kabul eden kişi üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(3) Sahte oluşturulan veya üzerinde sahtecilik yapılan bir banka veya kredi kartını kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlayan kişi, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(4) Birinci fıkrada yer alan suçun; a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin, b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın, c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin, Zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.

(5) (Ek: 6/12/2006 – 5560/11 md.) Birinci fıkra kapsamına giren fiillerle ilgili olarak bu Kanunun malvarlığına karşı suçlara ilişkin etkin pişmanlık hükümleri uygulanır

Yasak cihaz veya programlar Madde 245/A- (Ek: 24/3/2016-6698/30 md.)

(1) Bir cihazın, bilgisayar programının, şifrenin veya sair güvenlik kodunun; münhasıran bu Bölümde yer alan suçlar ile bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenebilen diğer suçların işlenmesi için yapılması veya oluşturulması durumunda, bunları imal eden, ithal eden, sevk eden, nakleden, depolayan, kabul eden, satan, satışa arz eden, satın alan, başkalarına veren veya bulunduran kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması Madde 246

(1) Bu bölümde yer alan suçların işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

Kişiler aynı zamanda özel hukuk bakımından  hukuka aykırılıkların tespiti, sona erdirilmesi gibi taleplerinin yanında uğradıkları zarara uygun tazminat talebinde bulunabileceklerdir.