UZAKTAN ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ YORUMLAMA

2020 yılının başından itibaren Covid-19 salgını sebebiyle birçok ticari işletme uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi farklı çalışma modelleriyle çalışmaya geçtiler. Bu kapsamda 10 Mart 2021 tarihli Resmi Gazete’de Uzaktan Çalışma Yönetmeliği yayımlanarak yürülüğe girdi. Yönetmelik’in kapsamına uzaktan çalışan işçiler ile bu işçilerin işverenleri girmektedir. İşbu kapsamda işçinin, işin tamamını veya bir kısmını uzaktan çalışarak yerine getiriyor olması durumunda bu Yönetmelik’e uyulması gerekmektedir. Pendemiyle gündeme gelen uzaktan çalışmanın tanımına baktığımızda işçinin, işverenin iş organizasyonu kapsamında, aralarındaki hizmet veya iş akdinden kaynaklanan sorumluluklarını evden ya da teknolojik iletişim araçları vasıtasıyla işyeri dışında yerine getirmesi olarak tanımlanabilmektedir. Yürürlükte olan İş Kanun’un 14/4 maddesinde belirtildiği üzere, Yönetmelik’in 5.maddesinde uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Yönetmelik’in Çalışma Mekanının Düzenlenmesi başlıklı 6.maddesinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı ortamda herhangi bir düzenleme gerekli olması halinde, bunun iş yapılmaya başlanmadan önce tamamlanması gerektiği ve bu düzenlemelerden kaynaklanacak maliyetlerin nasıl karşılanacağının ise uzaktan çalışan işçi ile işveren arasında birlikte kararlaştırılacağı düzenlenmiştir. Yönetmelik’in 7.maddesine göre sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçları işveren tarafından karşılanacağı ve bu malzeme ve araçlara ilişkin kullanım esasları ile bakım ve onarım koşullarının ise açık ve anlaşılır bir şekilde ilgili çalışana bildirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Araçlarının işveren tarafından sağlandığı durumlarda ise, işçiye teslim edilen araçlar iş sözleşmesi içerisinde veya iş sözleşmesinin eki olarak düzenlenmemişse; bu araçların işçiye teslim tarihindeki bedellerini gösterir listenin işveren tarafından işçiye ayrıca teslimi gerekmektedir. Teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işçinin özlük dosyasında saklanmasında işçi ile ileride uyuşmazlık çıktığında yarar sağlayacaktır. Yönetmelik’in Üretim Maliyetlerinin Karşılanması başlıklı 8.maddesinde; işin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin konuların da iş sözleşmesinde belirtilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Yemek, ısınma, elektrik, internet, kırtasiye vb. giderler konusunda Yönetmelik’te özel olarak düzenleme yapılmamış olup, bunların tespiti ve karşılanması konusunda işçi ile işveren tarafından birlikte belirlenecektir. Yönetmelik’in 9.maddesi uyarınca ise, uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresinin iş sözleşmesinde belirtilmesi gerekmektedir. Mevzuattaki sınırlamalar saklı kalmak kaydıyla, işçi ve işverenin mutabık kalması halinde, çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilmesi mümkün olabilecektir. Fazla çalışma hususunda ise, işverenin yazılı talebi ve işçinin kabulü aranmaktadır. İşbu kapsamda işçinin fazla mesai yaptığını iddia ederek fazla mesai alacağı talep etmesi durumunda işverenin yazılı onayının bulunup bulunmadığının tespiti gerekli olup, işbu maddenin fazla mesai alacağı talepli davalarda doğuracağı sonuçlar önem arz edecektir. Uzaktan çalışmada, işçi ile işveren arasındaki iletişimin ne şekilde ve hangi zaman aralığında olacağı konusu Yönetmelik’in 10.maddesinde düzenlenmiş olup, buna tarafların kendi arasında belirlediği iletişim yöntemiyle ve zaman aralığında gerçekleşeceğini belirterek cevap vermiştir. Yönetmelik’in 11.maddesinde kişisel verilerin korunmasına da değinilmiş olup, işverenin uzaktan çalışanlarına KVKK kapsamında, işyeri ve yapılan işe dair veriler konusunda gerekli aydınlatmaları, bilgilendirmeleri yapması ve bunun için gerekli tedbirlerin alınması gerektiğini ifade edilmiştir. Aynı zamanda korunması gereken verinin tanım ve kapsamının sözleşmede belirleneceğini, işverence verilerin korunması amacıyla belirlenmiş işletme kurallarına uzaktan çalışanın da uymasının zorunlu olduğu düzenlenmiştir. Ayrıca iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin konulara da Yönetmelik’in 13.maddesinde birtakım düzenlemeler mevcuttur. İşverenin, yapılan işin niteliğini de gözeterek, uzaktan çalışanına iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hakkında bilgilendirme yapmak, eğitim vermek, sağlık gözetimi yapmak ve araç, ekipman, malzeme bakımından gerekli iş güvenliği tedbirlerini aldırmakla yükümlü olduğu belirtilmiştir. Uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler konusunda 13.maddeye göre; tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya bu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan işlerde uzaktan çalışma yapılması mümkün olmadığı ifade edilmiştir. Yönetmelik’in uzaktan çalışmaya geçiş başlığını taşıyan 14.maddede, iş sözleşmesinin en baştan uzaktan çalışma sözleşmesi şeklinde kurulabileceği veya zaten işyerinde çalışmakta olan işçinin sözleşmesinin tarafların karşılıklı anlaşması halinde uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebileceği ifade edilmiştir. İşçiler dilerse, yazılı şekilde uzaktan çalışma talebinde bulunabilir ve bu talebin işverence değerlendirildikten sonra 30 gün içinde yazılı şekilde işçiye bildirilmesi gerekmektedir. İşçinin talebinin kabul edilmesi halinde, iş sözleşmesinin yazılı şekilde ve Yönetmeliğin 5.maddesinde belirtilen hususlara göre düzenlenmesi gerekmektedir. Ayrıca işçi isterse, yazılı şekilde başvurarak yeniden işyerinde çalışma talebinde de bulunabilecektir.

Stj. Sancar AKKAYA